ଅହଲ୍ୟାସ୍ତବ

ପୃଥ୍ୱୀମଣ୍ଡନ ହେ ଜଗତ୍‌ପତି ବିଭୋ

ଭକ୍ତଙ୍କ ମୁକ୍ତି ଖଣି

ସଂସାରାର୍ଣ୍ଣବ-ପାର-କାରଣପଟୁ

କୈବର୍ତ୍ତଚୂଡ଼ାମଣି ।

ସାଧୁ ପାଳନ ଦୁଷ୍ଟ ନାଶକରଣେ

ସମ୍ଭୂତ ଏ ଭୂତଳେ

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣାମ୍ବୁଜେ ରହୁ ସଦା

ଚିତ୍ତାଳି ମୋ ନିଶ୍ଚଳେ ।୧।

କ୍ଷୀରାବ୍‌ଧିତନୟା ସୁକୋମଳ କରା-

ମ୍ଭୋରୁହ ମର୍ଦ୍ଦିତ ଯେ

ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟାଘ ବିନାଶିନୀ ସୁରଧୁନୀ

ଯତ୍ପାଦରୁ ଜାତ ଯେ ।

ଭାବନ୍ତି ନିଶି ବାସରେ ପ୍ରେମଭରେ

ଯେ ପାଦ ଯୋଗିଦଳେ

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣାମ୍ବୁଜେ ରହୁ ସଦା

ଚିତ୍ତାଳି ମୋ ନିଶ୍ଚଳେ ।୨।

ବ୍ରହ୍ମା ରୁଦ୍ର ପୁରନ୍ଦରାଦି ବିବୁଧେ

ଭକ୍ତିଭରେ ସାଦରେ

ଆଜ୍ଞାଧୀନ କୃତାଞ୍ଜଳି ହୋଇ ସଦା

ସେବନ୍ତି ଯା’ ପାଦରେ ।

ନିତ୍ୟେ ବିଷ୍ଣୁପଦେ ଗମନ୍ତି ନିୟମେ,

ଚନ୍ଦ୍ରାର୍କ ଆଜ୍ଞାବଳେ

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣାମ୍ବୁଜେ ରହୁ ସଦା

ଚିତ୍ତାଳି ମୋ ନିଶ୍ଚଳେ ।୩।

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡୋଦ୍ଭବ ପାଳନାନ୍ତକର ହେ

ଆପେ ତ୍ରିମୂର୍ତ୍ତି ଧରି

ଦୁଃଖୀ-ଦୁଃଖ-ତିମିରହାରକ ଦୟା

ରଶ୍ମି-ପ୍ରଦାୟୀ ହରି ।

ପଙ୍ଗୁ ଲଙ୍ଘଇ ଶିଖରୀ ଅବହେଳେ

ତୁମ୍ଭେ କରୁଣା କଲେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣାମ୍ବୁଜେ ରହୁ ସଦା

ଚିତ୍ତାଳି ମୋ ନିଶ୍ଚଳେ ।୪।

‘‘ହେ ମହୀମଣ୍ଡନ ଜଗତବନ୍ଦନ

ଭକତମୁକତି-ଖଣି,

ସଂସାର-ସାଗର ତାରଣ ତତ୍ପର

କଇବର୍ତ୍ତ ଚୂଡ଼ାମଣି ।

ସାଧବପାଳନ ଦୁଷ୍ଟବିନାଶନ

କାରଣେ ଜାତ ଭୂତଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

କ୍ଷୀରାବ୍ଧିତନୟା ସୁକୋମଳ କରେ

କରନ୍ତି ଯା’କୁ ମର୍ଦ୍ଦନ,

ଯହୁଁ ସୁରଧୁନୀ ତ୍ରୈଲୋକ୍ୟପାବନୀ

ହୋଇଛନ୍ତି ଉତପନ୍ନ;

ରଜନୀ ବାସରେ ଯା’କୁ ପ୍ରେମଭରେ

ଭାବନ୍ତି ଯୋଗୀନ୍ଦ୍ର ଦଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ବ୍ରହ୍ମା ମହେଶ୍ୱର ଇନ୍ଦ୍ର ଆଦି ସୁର

ଭକତିଭରେ ସାଦରେ

ବିଷ୍ଣୁପଦେ ନିତି ନିୟମେ ଗମନ୍ତି

ରବି ଚନ୍ଦ୍ର ଯା’ର ତଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ବ୍ରହ୍ମାଣ୍ଡ ଉଦ୍ଭବ, ପାଳନ, ପ୍ରଳୟ

କର ତ୍ରିମୂରତି ଧରି,

ଦୁଃଖ-ଅନ୍ଧକାର ହର ଦୟାକର

ପ୍ରଦାନ କରି ହେ ହରି !

ପଙ୍ଗୁ ଲଙ୍ଘିପାରେ ତୁମ୍ଭର କୃପାରେ

ଅଚଳବର ଚଞ୍ଚଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ତୁମ୍ଭେ ସୂକ୍ଷ୍ମ ତୁମ୍ଭ ଅଚିନ୍ତ୍ୟ ମହିମା

ପୂରିଅଛି ଜଗତରେ,

କୋଟି କୋଟି ରବି ଗ୍ରହ ରକ୍ଷ ଜାତ

ହୁଅନ୍ତି ଇଚ୍ଛାମାତରେ,

ସର୍ବେ ମଗ୍ନ ତୁମ୍ଭ ଅଗାଧ ଅପାର

ମାୟା-ମହୋଦଧି ଜଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଦାସେ ବତ୍ସଳତା କରୁଣାଶୀଳତା

ପ୍ରକାଶି କୀରତି ରଖ,

ପ୍ରହ୍ଲାଦେ ମଘବା ବିଭୂତି କି ଦେବା

ପ୍ରମାଣ ତାର ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ।

ଶ୍ରୀବତ୍ସର ପଦ-ଚିହ୍ନକୁ ପଦକ

କରିଅଛ ବକ୍ଷତ୍ସଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ’ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

କ୍ଷୀର-ନୀର-ନିଧି ଫଣି ଫଣା ମଣି-

ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ କୋମଳ କୋଳେ,

କୌସ୍ତୁଭଭୂଷଣ ତୁମ୍ଭ ନବ ଘନ-

ଶ୍ୟାମ ଅପଘନ ଦୋଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶାନ୍ତିମୟ କାନ୍ତି ଚଉଦିଗେ

ସୁଧା ବର୍ଷେ ଅବିରଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

କମ୍ବୁ ଚକ୍ର ଗଦା ପଦ୍ମ ଶୋଭେ ସଦା

କରେ, ପକ୍ଷୀପତି ଆଗେ,

ସହାସ୍ୟ ଆସ୍ୟରେ ବିରାଜି ପାଶରେ

ସରସ୍ୱତୀ ସାନୁରାଗେ;

ତୋଷନ୍ତି ଶ୍ରବଣ କରି ବୀଣାସ୍ୱନ

ସୁମଧୁରେ କୌତୂହଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

କନକବରଣ ଭାସ୍କର କିରଣ

ଯୋଗେ ଯଥା ନୀଳାମ୍ବର,

ନୀଳମଣି ରଙ୍ଗ ତୁମ୍ଭର ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ

ଶୋଭେ ଘେନି ପୀତାମ୍ବର;

ଶ୍ରୀଅଙ୍ଗ-ସୌରଭ ପୂରାଇ କକୁଭ

ଉଠଇ ନଭୋମଣ୍ଡଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଅନ୍ତର୍ଯ୍ୟାମୀ ହରି ବହୁରୂପ ଧରି

ରହିଛ ବ୍ୟାପି ସଂସାରେ,

ଜୀବେ ଅହରହ ନେତ୍ର ପାଶେ ରହ

ତଥାପି କେ ଦେଖିପାରେ ?

ଯୋଗର ଅୟନେ ଜ୍ଞାନର ନୟନେ

ଜ୍ଞାନୀ ଦେଖେ ଧ୍ୟାନବଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ମହା ମହୀୟାନ-ବାହା ଭଗବାନ

ଆସିଲ ଯାହା ମୋ ଭାଗ୍ୟେ,

ମର୍ତ୍ତ୍ୟେ ଧରି ନୃପ-କୁମାର ସ୍ୱରୂପ

ଅବତରି ମହୀଭାଗେ;

ରଖିଲ ପାତକୀ-ପାବନ କୀର୍ତ୍ତିକି

ସିନା ଏ ମହୀମଣ୍ଡଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଜଗଦାଦିକନ୍ଦ ସତ୍‌ଚିଦାନନ୍ଦ

ଫୁଲ୍ଲ ଅରବିନ୍ଦ-ମୁଖ,

ସାଧୁ ଗୋ ବ୍ରାହ୍ମଣ ଦୀନ ଆର୍ତ୍ତଜନ-

ମାନଙ୍କର ହର ଦୁଃଖ,

ଘେନି ତିନି ବର୍ଗ ସଦା ଅପବର୍ଗ

ସ୍ରୋତରୂପେ ଯହୁଁ ଗଳେ;

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

କୌଶଲ୍ୟା ଉଦର କ୍ଷୀର ଅକୂପାର

ସମ୍ଭୂତ ଆହ୍ଲାଦକର

ଜଗତ ନୟନ-ଚକୋର ତୋଷଣ-

ପଟୁ ପୂର୍ଣ୍ଣ-ସୁଧାକର;

କର୍ଣ୍ଣ ଶୋଭେ କବି ବୃହସ୍ପତି ଛବି

ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ମଣି କୁଣ୍ଡଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ସହସ୍ର ଅତନୁ ଜିତ ରମ୍ୟ ତନୁ

ଧନୁ ରାଜେ ବାମ କରେ,

ନିଶାଚର ଭୂପ-ରକତ ଲୋଲୁପ

ଶର ଶୋଭେ ବାମେତରେ;

ଧରିଅଛ କାୟ ସାକ୍ଷାତ କ୍ଷତ୍ରିୟ

ଧରମ ବସୁଧା ତଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଧନ୍ୟ ଭାଗ୍ୟବତୀ ଏହି ବସୁମତୀ

ଧନ୍ୟ ସେ ଅଯୋଧ୍ୟାପୁରୀ,

ବଇକୁଣ୍ଠାଶ୍ରମ ଶୋଭନୀୟ ରମ୍ୟ-

ସମ୍ପଦକୁ କଲେ ଜୁରୀ;

ଯେଉଁ ପାଦରଜ ନୁହଇ ସହଜ

ମିଳିବାକୁ ଆଖଣ୍ଡଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଧନ୍ୟ କଉଶଲ୍ୟା ନୃପତି ମହିଳା

ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ ଯା’ ଧରେ କୋଳେ,

ଧନ୍ୟ ଦଶରଥ ନୃପ ଭାଗ୍ୟବନ୍ତ

ଭାସନ୍ତି ସୁଧା-କଲ୍ଲୋଳେ,

ଜଗତଠାକୁର ହୋଇଛ କୁମର

ତାହାଙ୍କ ତପସ୍ୟାଫଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ବାସବେ ପୀରତି ଦେଖି ମୋର ପତି

ଦେଲେ ମୋତେ ଅଭିଶାପ,

ଯୁଗ-ଯୁଗାନ୍ତର ହୋଇ ମୁଁ ପଥର

ପଡ଼ିଥିଲି ବହି ତାପ;

ମୋର ସେହି ପାପପତି-ଅଭିଶାପ

ଧୋଇଲ କରୁଣା-ଜଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଯେଉଁ ପାଦଧୂଳି ଶଶାଙ୍କ-ମଉଳି

ଲଭିବାର ସୁଦୁଷ୍କର,

ବ୍ରହ୍ମା ହିଁ ଯାହାକୁ ଶିରେ ମଣ୍ଡିବାକୁ

ଲୋଡ଼ୁଥାନ୍ତି ନିରନ୍ତର,

ମୋ ପାଶକୁ ନିଜେ ପ୍ରଭୁ କରି ବିଜେ

ମଖାଇ ଦେଲ କୋମଳେ;

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଦେଖୁଛି ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ସୁରକଳ୍ପବୃକ୍ଷ

ଦଣ୍ଡାୟମାନ ଆଗରେ,

କରି ଦରଶନ ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ

ଭାସୁଛି ସୁଧା-ସାଗରେ;

କୋଟିଜନ୍ମକୃତ ଅଘ ଅଗଣିତ

ଛାଡ଼ି ଏବେ ଦୂରେ ଗଲେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଜୟ ରଘୁବଂଶ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳଉତ୍ତଂସ

ରାଜେନ୍ଦ୍ର ମୁକୁଟମଣି,

ରୂପ ମଧୁମୟ ଉଦାର ହୃଦୟ

ଧରାବୀରଗଣାଗ୍ରଣୀ;

ଅସୁର ଗହନ ଅଚିରେ ଦହନ

ହେବ ତୁମ୍ଭ ଶରାନଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ଅଶେଷ ଆସ୍ୟରେ ଅନନ୍ତ ଭାଷରେ

ନ ସରେ ମହିମା ଯା’ର,

ପାରିବ କି କହି ନରତନୁ ବହି

ମୋ ପରି ଅବଳେ ଛାର;

ତୋ’ ଗୁଣ ଗାଇବା ଭେଳା ପକାଇବା

ସିନା ମହାର୍ଣ୍ଣବ ଜଳେ,

ତୁମ୍ଭ ଶ୍ରୀଚରଣ-କମଳେ ମୋ ମନ-

ଭ୍ରମର ରହୁ ନିଶ୍ଚଳେ ।

ସଶରୀର ପ୍ରାଣ ଯେ କରେ ପ୍ରଦାନ

ତାଙ୍କୁ ବନ୍ଦିବାର ଭାଷା,

ନିଜେ ବୀଣାପାଣି ନ ଥିବେ ତ ଜାଣି

ତହିଁ କାହିଁ ମୋର ଆଶା ?

ତଥାପି ନ କହି ହୁଏ ନାହିଁ ରହି

ଯାହାକୁ ଯା’ ଦିଶେ ଭଲ,

ସେହିପରି ଦୁଇ ଚାରି କଥା କହି

କୃତାର୍ଥ ହେଲି କେବଳ ।’’

ଏକାଳେ ପବନ ଦେବତା ସୁମନ

ବନରୁ କରି ଚୟନ,

ରାମଚନ୍ଦ୍ର ଶିରେ ଆଣି ଧୀରେ ଧୀରେ

କରିଦେଲେ ବରଷଣ ।

ଭକ୍ତିଗଦ୍‌ଗଦ ଚିତ୍ତେ ରାମପଦ

ତଳେ ଦଣ୍ଡପ୍ରାୟ ହୋଇ,

ପଡ଼ି ଋଷିଜାୟା ନବଲବ୍‌ଧ କାୟା

ଉଠି ତନୁ ଲୁହେ ଧୋଇ;

ସଧୂଳି ମସ୍ତକେ ପୁଣି କରଯୋଡ଼ି

ଛାମୁରୁ ମେଲାଣି ମାଗି,

ସ୍ୱାମୀ ଦରଶନ ଆଶେ ପରସନ୍ନ

ହୃଦୟେ ଗଲା ଶୁଭାଙ୍ଗୀ ।

ପରାଶର-ସୁତ ବାଲ୍ମୀକି ସହିତ

କହିଯାଇଛନ୍ତି ଶ୍ଳୋକେ,

ଏ ସ୍ତବ-ପଠନେ ଶ୍ରୀରାମସ୍ମରଣେ

ସଦ୍‌ଗତି ଲଭିବେ ଲୋକେ ।

ବିନାଶି ବିପତ୍ତି ପାଇବେ ସମ୍ପତ୍ତି

ସହିତ ଶାନ୍ତ ସନ୍ତାନ,

ଅହଲ୍ୟାର ପ୍ରାୟେ ପାଷାଣ ହୃଦୟେ

ମୂର୍ତ୍ତିମନ୍ତ ହେବ ଜ୍ଞାନ ।

ଦିନେ ରାଘବ ମାଲ୍ୟବନ୍ତ ଶିଖରେ

ଥାଇ ତରୁମୂଳରେ

କାନ୍ତା-ବିରହ-ଶୋକଗଦ୍‌ଗଦ ସ୍ୱରେ

ବୋଲନ୍ତି ଆକୁଳରେ,

କେତେ କଷ୍ଟ ବିହି ବିହି ଥୋଇଛ ହେ

ନିଷ୍ଠୁରେ ମୋ’ ଭାଲରେ

ଦୁଃଖାବ୍ଧି-ଲହରୀରୁ ପାରି ହେବି କି

ଆଉ କେତେ କାଳରେ ।

ରାଜ୍ୟେ ରାଜବିଭୂତିକି ତେଜି ଦେଲି

ପିତାଙ୍କ ଆଦେଶରେ

ବିପିନେ ନବପଞ୍ଚ ବର୍ଷ ରହିବି

ଦୀନ ଯତିବେଶରେ

ବର୍ଷା ଶୀତ ନିଦାଘରେ ତରୁମୂଳେ

ଥାଇ ସଦା କ୍ଳେଶରେ

ଥାଏଁ ଚିତ୍ତବିନୋଦିନୀ ପ୍ରଣୟିନୀ

ସଙ୍ଗେ ମତିତୋଷରେ ।

ଆସିଥିଲେ ସୀତା ଶୀତାଂଶୁବଦନୀ

ମୋ ଚିତ୍ତ ଆହ୍ଲାଦନେ

ଭାଇ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ସ୍ନେହାଧୀନେ ରହି

ଥା’ନ୍ତି ସଦା ସେ ବନେ

ଆନନ୍ଦ ଫଳମୂଳ ଭୋଜନ କରି

ବଞ୍ଚୁଥିଲୁଁ କାନନେ

ତାହା ମା’ ପ୍ରତିକି ଅସହ୍ୟ ହୋଇଲା

କ୍ରୂରାବ୍‌ଜ-ଯୋନି ମନେ ।

କେ ଆସି ପ୍ରିୟ ପ୍ରତ୍ନୀକି କପଟେ ମୋ-

ଅଜ୍ଞାତେ ନେଇଗଲା

ଆନନ୍ଦାଚଳେ ମୋ ନିଦାରୁଣ ପଣେ

କୁଳିଶ ବର୍ଷା କଲା

କାହାକୁ କହିବି ମନୋଗତ କଥା

ମୋ ଦୁଃଖ କେ ବୁଝିବ

ଶାନ୍ତି-ବାରିକି ଶୋକତପ୍ତ ହୃଦରେ

ଆହ୍ଲାଦେ କେ ସିଞ୍ଚିବ ।

ହା ଶିରୀଷ ସୁକୋମଳାଙ୍ଗି ! ନଳିନ-

ନେତ୍ରି ! ଧରାମଣ୍ଡନେ !

ହା ବିମ୍ବାଧରି ! ହା ଚିକୁରଶୋଭିନି !

ଦୁଃଖାବଳୀଖଣ୍ଡନେ !

ହା ପ୍ରିୟେ ! ସ୍ମିତହାସିନି ! ସୁବଚନି !

ହା ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ରାନନେ !

ବନ୍ଧୁ ତୋ‘ ବିନୁ ଶୋକ-ସିନ୍ଧୁଜଳରେ

ଭାସିଲି ମୁଁ କାନନେ ।

ହା ହା ସୁହୃଦୟେ ! ଅଭିନ୍ନହୃଦୟେ !

ହା ଭୂପତିନନ୍ଦନେ !

କେଳିଲାଳସି ! କା’ ମୃଦୁଳ ତନୁକୁ

ମଣ୍ଡିବି ମୁଁ ଚନ୍ଦନେ

ଭୂଷିବି ହୃଦକୁ ସୁବାସ କୁସୁମେ

ଗୁନ୍ଥି କରି ମାଳରେ

ଚାରୁ ଗୈରିକବିନ୍ଦୁ ଦେବି କୁତୁକେ

ଶ୍ରଦ୍ଧାରେ କା’ ଭାଲରେ ।

ପ୍ରିୟେ ତୋ’ ମୁଖପର୍ବଶର୍ବରୀଶରୁ

ଲାବଣ୍ୟପୀୟୂଷକୁ

ଚକ୍ଷୁମାର୍ଗରେ ନିତ୍ୟପାନ କରି ମୁଁ

ଅର୍ଜୁଥିଲି ତୋଷକୁ

ଧାତା ମୋ ପ୍ରତି ଚିର ଦର୍ଶରଜନୀ

ସମ୍ପାଦିଲା କର୍ମ ଧିକ୍

କାହିଁ ସେ ମୁଖଚନ୍ଦ୍ର ଆଉ ଦେଖିବି

ଅନ୍ଧାରିତେ ଦିଗ୍-ବିଦିକ୍ ।

ଭାଷୁ ଯେଉଁ ପଦେ ପଦେ ମୃଦୁ ହସି

ବାଣୀ ଅନୁରାଗରେ

ବର୍ଷେ ଚାରୁ ସୁଧାର ଧାର ସଘନେ

ସେ ମୋ ଶ୍ରୁତିମାର୍ଗରେ

ଜମ୍ଭାରାତି ବିଭୂତିକି ପଦତଳେ

ଥୋଇଥିଲି ଭାଗ୍ୟରେ

କୌତୁକିନି ! ପ୍ରିୟେ ! ନିବିଡ଼ ଗହନେ

ଘେନି ତୋତେ ସଙ୍ଗରେ ।

ଘୋଟିଲାଣି ସୁନୀଳ ମେଘ ସଘନେ

ଆସି ବିୟନ୍ମଣ୍ଡଳେ

ପଂକ୍ତିବଦ୍ଧ ବକାଳୀମାଳ ମୁକୁତା

ଲମ୍ବାଇ ଦେଇ ଗଳେ

ହସ୍ତେ ଘେନି ବିଚିତ୍ର ବାସବଧନୁ

ଗର୍ଜେ ଗଭୀର ସ୍ୱନେ

ବିଦ୍ୟୁତ୍ ବାଣ ପ୍ରହାରୁଛି ସେ ବିରହୀ

ଜନ୍ତୁଗଣେ ନାଶନେ ।

ଯୋଗୀଏ ରହିଲେଣି ଚାହିଁ ସଭୟେ

ଶିଳୋଚ୍ଚୟ ଚୂଡ଼ରେ

ବାୟା ଦମ୍ପତ୍ତି ନୀରବେ ରହିଲେଣି

ସ୍ୱନୀଡ଼ରେ ନୀଡ଼ରେ

କାହିଁ ଚାତକ ଚାତକୀ ଘନପତି-

ତାମ୍ବୁ-କଣା ଆଶରେ

ଆନନ୍ଦିତ ମନେ ବୁଲନ୍ତି ଗଗନେ

ସପ୍ରେମ ଉଲ୍ଲାସରେ ।

କାହିଁ ଶ୍ୟାମ ସୁପକ୍ୱ ଜମ୍ବୁ ଅଶନେ

ତୃପ୍ତି ଲଭି ଡାଳରେ

କ୍ରୀଡ଼େ କୀର ନିଜ ପ୍ରିୟା ସହିତରେ

ପ୍ରେମାବ୍‌ଧି କଲ୍ଲୋଳରେ

ନୈଦାଘାଗ୍ନି ବିନାଶ ହେତୁ ବନରେ

ଘେନି ପ୍ରିୟା ସଙ୍ଗରେ

ବୁଲନ୍ତି ଯୂଥ ଯୂଥ ହୋଇ ହରିଣେ

ଚାହାନ୍ତି କି ରଙ୍ଗରେ ।

ଫୁଟି ରମ୍ୟ ହରିତ୍ କପିଶ କେଶରେ

ଶୋଭେ କଦମ୍ବାବଳୀ

କୂଟଜ କେତକୀ ଯୂଇ ବିକଶିତେ

ବାସିତ ଦିଙ୍‌ମଣ୍ଡଳୀ

କେତେବେଳେ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ ନୀପ ଉପରେ

କେବେ ଯୂଥିକୋପରେ

କର୍ଣ୍ଣପ୍ରିୟ ମଧୁର ନାଦେ ବିଳସେ

ଷଟ୍‌ପାଦ ଆନନ୍ଦରେ ।

ବ୍ୟୋମେ ଶ୍ୱେତ ଗରୁତ୍ ମଧୁର ବିରୁତେ

ଯାନ୍ତି ସମୁତ୍ସୁକରେ

ମୋଦେ ମାନସକୁ ଅଭିନ୍ନ-ହୃଦୟା

ଜାୟା ରଖି ପାଖରେ

ଅନ୍ୟ ସ୍ଥାନେ ସରୋବରେ ମୁକୁଳିତା

ପଦ୍ମାଟବୀ ମଧ୍ୟରେ

ଖେଳେ ସାରସଲକ୍ଷ୍ମଣା ସହିତରେ

ପ୍ରିୟେ ! ପ୍ରାମୋହାନ୍ତରେ

ପୂର୍ବେ ଚିତ୍ରକୂଟାଶ୍ରମେ ଏ ସମୟେ

ଥଲି ମହୋଲ୍ଲାସରେ

ଥା’ନ୍ତି ସଙ୍ଗତେ ମୈଥିଳୀ ପ୍ରିୟତମା

ତୋଷନ୍ତି ସଭାଷରେ

ରାଜେନ୍ଦ୍ରୋପନମରେ ଥିଲି ନିଜ ପୁରୀ

ସୌଖ୍ୟାବଳୀ ବିସ୍ମରି

ଏବେ ଛାତି ବିଦୀର୍ଣ୍ଣତାକୁ ଲଭୁଛି

ତଦ୍ଭାବ ଚିତ୍ତେ ସ୍ମରି ।

କାନ୍ତା-କାନ୍ତ-ମୃନ୍ଦୁବର୍ତ୍ତୁଳ ଉରୁ

ସୁବର୍ଣ୍ଣେ ସିଂହାସନେ

ଥାଏ ଚିତ୍ତ ପ୍ରସନ୍ନ ଡାହୁକ ତତି

ବନ୍ଦି-ସ୍ତୁତି ଭାଷଣେ

ଅଗ୍ରେ ନାଚେ ମୟୂରଚନ୍ଦ୍ରିକା ଟେକି

କେକା ଗୀତି ଗାୟନେ

ବାୟୁ କୀଚକ ବଂଶୀ ବାଦନକରେ

ଢକ୍‌କା ବଜାନ୍ତି ଘନେ ।

ଦର୍ଦ୍ଦୁରେ ଅଦୂରେ ବଜାନ୍ତି ବିଧିରେ

ତୈଲଙ୍ଗୀ ବାଜା ଠିକେ

ପ୍ରାତେ ଗା’ନ୍ତି ମଧୁର ଗୀତ କଜ୍ଜଳ-

ପତ୍ରୀ ସୁବୈତାଳିକେ ।

କାନ୍ତା ଜାନୁନୃପାସନୁ ଚ୍ୟୁତହୋଇ

ଦୁଃଖ-ସ୍ରୋତେ ଭାସୁଛିଁ

ସେହି ମେଘକରାଳ ରାହୁ ରୂପରେ

ଆସି ଏବେ ଗ୍ରାସୁଛି ।

ସମ୍ପତ୍କାଳେ ଜନେ ସମାଦର କରି

ପୂଜା କରନ୍ତି ପଦେ

ବିହି ରାମ ହେଲେ ସମସ୍ତେ ସହଜେ

ଶତ୍ରୁ ପରି ବିପଦେ ।

ବର୍ଷାକାଳର ବାରି ବିନ୍ଦୁ-ନଳିନୀ-

ଶ୍ରେଣୀ କି ଉଲ୍ଲାସଇ

ସେହି ବିନ୍ଦୁ ଶିଶିର ଆଗମ ହେଲେ

ଶତ୍ରୁ ହୋଇ ନାଶଇ ।

ତେଜି ଅତ୍ର-ଲିହାଗ୍ର ଶୁଭ୍ରରୁଚି

ଉତ୍ତୁଙ୍ଗ ଅଟ୍ଟାଳିକା

ମଧ୍ୟେ ଯା’ର ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଖମ୍ବନିକରେ

ଲମ୍ବେ ମଣି ମାଳିକା ।

ତୋଷୁଥାନ୍ତି ଯହିଁ ପ୍ରିୟା ସଖୀଗଣେ

ପାଶେ ସୁସଙ୍ଗୀତରେ

ମଞ୍ଜୁ ମନ୍ଦ୍ର ମୃଦଙ୍ଗ ନାଦ ସହିତେ

ବାଇ ବୀଣା ଗୀତରେ ।

ଆସି ଘୋର ନିବିଡ଼ କାନନ ଘନ-

ଶ୍ରେଣୀ ଭେଦି ମନ୍ଦରେ

ନାନା ଗୁଳ୍ମଲତା ବୃତ୍ତେ ଫଣି-ମଣି-

ଜାଜ୍ୱଲ୍ୟମାନକଂଦରେ

ହୁଏ ଭୀମ ପ୍ରତିଧ୍ୱନିତ ଯହିଁରେ-

ଶାର୍ଦ୍ଦୂଳ ହସ୍ତି-ଧ୍ୱନି

ସେଠାରେ ପ୍ରେମଦାମେ ବଦ୍ଧ ହୋଇ ମୋ

ଥିଲା ସୁଶୀୌଳାମଣି ।

(ଅସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ)

ଉତ୍କଳ ଭାରତୀ ରୋଦନ କରୁଛି

କାତରେ ସମ୍ବଲପୁରେ,

ସେ ବିକଳ ଧ୍ୱନି କର୍ଣ୍ଣରେ ପଡ଼ିଲେ

ନୟନେ ଲୋତକ ପୂରେ ।

ବୋଲଇ ଦୁଃଖିନୀ କେତେ କେତେ କଷ୍ଟ-

ସହି ମୋ କୋଳରେ ଧରି,

କୁମାରଙ୍କୁ ମୋର ପାଳନ କରୁଛି

ପ୍ରାଣାଧିକ ସ୍ନେହ କରି ।

ପୁତ୍ରମାନେ ମୋର ବଢ଼ି ଆସୁଛନ୍ତି

ଶୁକ୍ଳପକ୍ଷେ ଯଥା ଶଶୀ,

ଶ୍ରବଣକୁ ମୋର ତୋଷୁଥା’ନ୍ତି କହି

ମୃଦୁବାକ୍ୟେ ହସି ହସି ।

ନାନା ଉପହାରେ ପୂଜିବେ ମୋ ପାଦେ

ଏହି ଆଶା ଥିଲା ମନେ,

ଦାବାନଳ ଆସି ଲାଗିଯାଉଅଛି

ସେ ଆଶା କୁସୁମବନେ ।

ଫୁଟି-ଆସୁଅଛି ଆହା କି ! ସୁନ୍ଦର

ସୁନ୍ଦର କୁସୁମମାନ

କେତେ ବୃକ୍ଷେ ଅବା ଫଳମାନ ଫଳି

ହୋଇଅଛି ସାନ ସାନ ।

ଏହି ସୁଖମୟ ସମୟେ ଦଗଧ

ହେଉଅଛି ଏହି ବନ,

ଦେଖି ବିସ୍ମୟରେ ହାହାକାର କରୁ-

ଛନ୍ତି ମୋ କୁସୁମଗଣ ।

ହିନ୍ଦୀ ସରସ୍ୱତୀ ମୋ ଛାତିରେ ବସି

କରିବ ପରା ରାଜତ୍ୱ,

ମୋ ଆଶା କାନନ ଭସ୍ମରାଶି ହେବ

ତା ନବ ଉଦ୍ୟାନେ ଖତ ।

ଉପମାତା ଆସି ଗର୍ଭଧାରିଣୀର

ମସ୍ତକେ ଚରଣ ଦେବ,

ଏ ଦଶା ଦେଖିଲେ କେଉଁ ସନ୍ତାନର

ମନରେ ଦୁଃଖ ନ ହେବ ?

ତା’ କୁନ୍ତ ପ୍ରହାରେ ଜୀବନ ନ ଯିବ

ହେଉଥିବି କଲବଲ

ମୋହ ରକ୍ଷା ପାଇଁ ବିକଳ ମୋ ପୁଏ

ମୁଖେ ଦେଉଥିବେ ଜଳ ।

ଏ କଥା ସୁମରି ସୁମରି ମୋ’ ତନୁ

ହୋଇ ଆସିଲାଣି କ୍ଷୀଣ,

ଚିନ୍ତା-ଜ୍ୱର ମୋତେ ଘୋଟି ଆସିଲାଣି

ରହିବ କି ଚିରଦିନ ?

ଆହା ରେ ଦଇବ ଏହି କଷ୍ଟ ଦଶା

ଲେଖିଅଛୁ କି ମୋ ଭାଲେ,

ପଥର ବର୍ଷଣ ହେବ କି ଅକାଳେ

ମଲ୍ଲିକା କୁସୁମମାଳେ ।

କରଯୋଡ଼ି ଏହି ପ୍ରାର୍ଥନା କରୁଛି

କୃପାମୟ ରାଜରାଜ,

କାହିଁକି ମୋଠାରେ କୃପା ଊଣା ହେଲା

ଏତେ କାଳପରେ ଆଜ ।

ମୋହ ଜାଣିବାରେ ଶ୍ରୀଛାମୁରେ ମୁହିଁ

କରି ନାହିଁ କିଛି ଦୋଷ,

ନୀତି-ପରାୟଣ କେଉଁ କାରଣରେ

ଅଭାଗିନୀ ପ୍ରତି ରୋଷେ ।

ମହା କାକୁସ୍ଥରେ ଉଚ୍ଚୈସ୍ୱରେଦେଖ

କାନ୍ଦୁଛନ୍ତି ମୋର ପୁଏ,

ଅରକ୍ଷ ରକ୍ଷକ ଏମାନଙ୍କ ପ୍ରତି

କାହିଁକି କୃପା ନ ହୁଏ ?

ଜ୍ଞାନ କଳାକର ଶୀତଳ ଧବଳ

ବିଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନ କିରଣ

ଜଗଜ୍ଜନ ହିତ କାରଣ ସତତ

କରୁଅଛି ବିତରଣ ।

ସେ କିରଣମାଳେ ହେଉଅଛି ଆଜ

ଜଗତ ଆଲୋକମୟ,

ମୋହ ଭାଗ୍ୟେ କିପାଁ ଘୋଟିଆସୁଅଛି

ନିବିଡ଼ ତିମିରଚୟ ।

ଆସ ବାପଧନ ନୃପରାଜ ସିଂହ

ବରପଲ୍ଲୀ ଅଧୀଶ୍ୱର,

ତୁମ୍ଭ ପରା ଲୋକ ସହାୟ ନ ହେଲେ

ହେଲି ସିନା ଅନାଦର ।

କାହାକୁ କହିବି ଆଉ କେ ମୋ ଅଛି ?

ଜାଣିବାକୁ ମନକଥା,

ତୁମ୍ଭମାନେ ଯେବେ ମନ ଲଗାଇବ

ଘୁଞ୍ଚିପାରେ ମୋର ବ୍ୟଥା ।

ଆସ ଆସ ମୋର ପ୍ରିୟ ହରିହର

ସିଂହ ରାୟ ବାହାଦୁର,

ବଚନରେ ମୋର କାଳି ଲାଗୁଅଛି

ଯତ୍ନେ ବେଗେ କର ଦୂର ।

ବେଳ ଥାଉଁ ଥାଉଁ ଯତ୍ନକର ବେଗେ

ଆସ ମୋ କୁମାରଗଣ,

ପାଣି ବହିଗଲେ ବନ୍ଧ ବାନ୍ଧିବାର

ହେବ ସିନା ଅକାରଣ ।

ବିନୟ ଭାବରେ ନିବେଦନ କର

ସର୍ବେ ହୋଇ ଏକମୁଖ

ଧର୍ମ ଅବତାର ରାଜ-ରାଜେଶ୍ୱର

ଅବଶ୍ୟ ଶୁଣିବେ ଦୁଃଖ ।

ମହତ ଛାମୁରେ ପ୍ରାର୍ଥନା କରିବା

ପ୍ରଶଂସ୍ୟ ଅଟଇ ସଦା,

ଫଳ ଲାଭ ପଛେ ନ ହେଲେ ନ ହେବ

ନାଚେ ନ ଯାଚିବ କଦା ।

ମୋହ ଲାଗି କେତେ ଯତନ କରୁଛି

ଆହା ମୋ ଧରଣୀଧର,

ତତେ ଘେନି ମୁହିଁ ପୁତ୍ରବତୀ ଏକା

ତୁ ମୋର ଯୋଗ୍ୟ କୁମର ।

ଆଉ କେତେଜଣ ଅଛନ୍ତି ବତ୍ସରେ

ତୋହ ଗୁଣ ଅନୁସରି,

ଚିରଜୀବୀ ହୁଅ ସୁଖୀ ହୋଇଥିବି

ତୁମ୍ଭଙ୍କୁ କୋଳରେ ଧରି ।

ଆଉ କେତେଗୋଟି ମହାତ୍ମା ଅଛନ୍ତି

ସ୍ୱାର୍ଥପର ସିନା ସର୍ବେ,

ଆଜି ଯାଏଁ ମୋତେ ଚିହ୍ନିନାହାନ୍ତି ସେ

ପଦ ମଦ ଧନ ଗର୍ବେ ।

ଧନ ଯଉବନ ନିତ୍ୟ ନୁହେଁ ବାବୁ

ପଦ୍ମଦଳେ ଜଳ ଯଥା

ଯେ ଯାହା କରିବ ଚିରଦିନ ପାଇଁ

ରହିଯିବ ସିନା କଥା ।